Jaume Cabré: Cień eunucha

Poszliśmy więc na elegancką kolację - wujcio Jaume i ja. Kolację w restauracji poza Barceloną, w pięknym starym domu, z drzewkiem truskawkowym przy wejściu. Było ciepło, przytulnie, rustykalnie i drogo. Podobno mają doskonałe mięso, musimy koniecznie spróbować! Przy stoliku  obok siedzi para - mężczyzna koło pięćdziesiątki i młodsza od niego kobieta. Mężczyzna snuje opowieść o swoim życiu, o swej rodzinie, a kobieta uważnie się przysłuchuje. My, w oczekiwaniu na zamówione dania i nie mając nic lepszego do roboty, również słuchamy ukradkiem. I tak spędzamy całą powieść.

W Miquelu potrzeba wrzucenia z siebie wszystkiego, co leży mu na duszy, spowodowana była niedawną tragiczną śmiercią jego przyjaciela oraz faktem, że kolację z redakcyjną koleżanką spożywają w domu, który niegdyś należał do jego rodziny. Żył na marginesie rodzinnych problemów, skupiony na swoich troskach, we wszystkim brał udział niejako post factum. Przepadły rodzinne fabryki, przepadł ów dom, a on co? Nic. Pewnie w tym czasie znów był platonicznie zakochany w jakiejś towarzyszce. Kochał świat muzyki i literatury, fascynowali go ci wszyscy ludzie obdarzeni niezwykłym talentem. Świadomy tego, że sam nigdy nie będzie wybitnym muzykiem czy pisarzem, wiedział, że nie ma szans stać się w pełni częścią tego świata. Zawsze będzie stał jedynie na jego progu, patrząc na to co nieosiągalne z beznadziejną tęsknotą. Przepełniony gorzkim poczuciem własnej ułomności, patrzył na swój cień, jak na cień eunucha. Ten stan go przygnębiał, ale jednocześnie w zasadzie nigdy nie próbował tego zmieniać. Bierny, bierny, bierny. Strach, żal i poczucie winy. Trzy emocje targające opowiadającym Miquelem, który wsparcie odnajdywał jedynie w wuju.

Tym samym pojawia się drugi narrator opowieści, szalony wuj Maurycy, samozwańczy Kronikarz Rodu. Postać niezwykła, dzierżąca w dłoniach dwa drzewa genealogiczne rodziny, nosząca na sobie ogromne brzemię wiedzy oraz Wielkie Rozczarowania w sobie. Postać, która powoli wyciąga z worka historii rodziny Gensana trzy tischnerowskie prawdy: świento prawdę, tys prawdę i gówno prawdę - po przeczytaniu powieści zrozumiecie o czym mówię - które to pozwalają spojrzeć na koleje losu Miquela pod nieco innym kątem. Historia przedstawiona jest więc z perspektywy dwóch narratorów. Każdy z nich opowiada o innym pokoleniu aczkolwiek tej samej rodziny, o wydarzeniach, które wpływały na jej kształt i na dzieje kolejnych jej członków.

Jak głęboko potrafisz wsadzić rękę w worek z historią swojej rodziny? Ile opowieści o losach swoich dziadków, ciotków, wujków znasz?  Determinizm powtarza się w twórczości Cabré jak mantra. Jednak za każdym razem traktowany jest nieco inaczej, przez co trudno zarzucić autorowi monotonię. W "Cieniu eunucha", który jest ósmą powieścią w dorobku, występuje już ten charakterystyczny dla niego sposób narracji przenikających się głosów, choć jeszcze delikatnie w porównaniu następnymi powieściami, być może właśnie tutaj powstał. To książka wymagająca od czytelnika uwagi i oddania, ale za to odwdzięczająca się piękną opowieścią o spowiedzi przed samym sobą oraz o prawie do wspomnień. Wydana dwadzieścia lat temu dziś stała się moim numerem dwa w twórczości wujcia Jaume.

Co zaś się tyczy Koncertu skrzypcowego, to pocieszę Cię. Powieść jest zanurzona w pięknej muzyce. Jednak nieznajomość twórczości Berga zupełnie nie przeszkadza w zachwyceniu się "Cieniem eunucha" i nie stoi również na przeszkodzie w przekazaniu własnych wrażeń innym. To taka ekstrawagancka dekoracja wzbogacająca powieść, bez której historia też pozostałaby świetną. Chciałam zakończyć ten tekst cytatem, którego jednak nie zaznaczyłam (minusy czytania wszędzie, w drodze również) i który ukrył się złośliwie pośród stron książki. Zdarza się. Użyję zatem tego, który stanowi postawioną przez autora tezę samej powieści i którą przebrano w pytanie: Dlaczego tak łatwo przegapiamy nieliczne, naprawdę ważne momenty w życiu? Odpowiedzi powinieneś jednak szukać nie w książce, a w samym sobie.

Wełniaste podejście do innych powieści autora:
Jaume Cabré - Głosy Pamano
Jaume Cabré - Jaśnie Pan
________________________________________________________

tytuł: Cień eunucha (L'ombra de l'eunuc)

autor: Jaume  Cabré

tłumaczenie: Anna Sawicka

wydawnictwo: Marginesy

data wydania: maj 2016 r.

ilość stron: 496